2019 - Provinciaal bestuur in 1815-1848 door Kees Schaapveld

Details

Hits: 821

2019 - Provinciaal bestuur in 1815-1848

Op 8 januari 2019 presenteerde Kees Schaapveld de leden van Galopia en andere belangstellenden de voorlopige resultaten van zijn onderzoek naar de beginfase van het provinciaal bestuur van Limburg. Op 1 juni 2018 was het precies 200 geleden dat Limburgers voor het eerst de leden van Provinciale Staten konden kiezen. Helaas is daar geen officiële aandacht aan besteed. Omdat er op 20 maart 2019 weer een verkiezing voor Provinciale Staten op de agenda stond, was deze lezing op tijd om daarvoor enige belangstelling te wekken, want in Nederland stemde in 2015 maar 48% van de stemgerechtigden, en in Limburg zelfs maar 44%. De provincie Limburg ontstond in 1815 als opvolger van het Franse departement Nedermaas, met enige grenscorrecties met Pruisen. De huidige provincies Belgisch Limburg en Nederlands Limburg waren toen één.

            De taken van Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten zijn onvoldoende bekend, vooral vanwege het vaak meer technische dan politieke karakter ervan. De eerste leden van Provinciale Staten zijn door de Koning benoemd in 1816, en zij kozen meteen hun gedeputeerden. Het duurde twee jaar om de verkiezingen van 1818 voor te bereiden, omdat de bestuursreglementen en de belastingadministratie in orde moesten worden gemaakt na de Franse tijd (1794-1814) en het geallieerde bestuur (1814-1815). Kees Schaapveld gaf voorbeelden van hoe de verkiezingen werden georganiseerd in het kiesdistrict Gulpen.

            Door de Belgische opstand van 1830 werd de provincie Belgisch, met uitzondering van Maastricht en St. Pieter. België organiseerde zijn eigen provinciaal bestuur, en Maastricht had zijn militaire bevelhebber (Dibbets), een burgerlijk commissaris (Gericke) en een benoemde Provinciale Raad waarin drie van de vier leden voormalige gedeputeerden waren.            In 1839 werd de provincie gesplitst door België en Nederland, en ontstond in Nederlands dezelfde situatie als in 1816: de Koning benoemde nieuwe leden van Provinciale Staten, die hun gedeputeerden kozen, en twee jaar later volgden verkiezingen.

            Door politieke onrust in heel Europa na de Franse revolutie kreeg Nederland een nieuwe grondwet. Provinciale Staten kozen nu leden van de Eerste Kamer, zoals dat op 27 mei 2019 opnieuw gebeurt. Vóór 1848 kozen zij leden van de Tweede Kamer.

            Het jaar 1848 was ook van belang voor Limburg door de revolutie in Duitsland. Limburg was lid van de Duitse Bond, en in Limburg bestond een beweging die aansluiting bij het nieuwe Duitsland zocht. Kees Schaapveld beschreef hoe de verkiezing van de twee Limburgse afgevaardigden naar de Duitse nationale vergadering verliep. Uiteindelijk kwam er niets terecht van aansluiting bij Duitsland.